Schelden doet geen pijn, zegt men. Maar dat is niet waar. Woorden kunnen wonden in je ziel slaan.

Het doel van het schelden bij de kruisiging van Jezus is duidelijk. Jezus moet kapot. Jezus is gevangengenomen en gekruisigd, en nu moet hij ook geestelijk kapot. Alles waarin hij geloofd heeft en waar hij voor staat moet er aan. En dus proberen ze hem zo belachelijk mogelijk te maken. De omstanders bij het kruis schelden hem uit: ‘Hij heeft zijn vertrouwen in God gesteld, laat die hem dan nu redden’. Je hebt niet zo gemakkelijk een antwoord op die woorden.

Het doelbewust mensen in het nauw drijven en vermoorden, omdat ze op een of andere manier een ergernis zijn, is van alle tijden. De tekst uit de Wijsheid van Salomo die we zo meteen lezen is een tijd voor het leven van Jezus geschreven. Maar alles wat daar verteld wordt over het pesten, uitdagen en uiteindelijk vermoorden van rechtvaardige mensen komt zo terug in de geschiedenis van de kruisiging. Toen speelde het, in het leven van Jezus speelde het en het speelt ook nu.

Laten we de rechtvaardige die in armoede leeft uitbuiten, laten we de weduwe niet ontzien en ons niet bekommeren om de grijze haren van iemand op hoge leeftijd. 11 Onze kracht zal bepalen wat gerechtigheid is, want iets dat zwak is heeft geen waarde. 12 Laten we de rechtvaardige in het nauw drijven, want hij is ons alleen maar tot last. Hij dwarsboomt ons in alles wat we doen, hij verwijt ons dat we de wet overtreden en houdt ons voor dat we verloochenen wat ons geleerd is. 13 Hij beweert over kennis van God te beschikken en noemt zich kind van de Heer. 14 Hij is een levende aanklacht tegen onze opvattingen geworden. Zijn verschijning alleen al is ons een doorn in het oog, omdat hij anders leeft dan anderen en zich afwijkend gedraagt. 16 Wij zijn in zijn ogen minderwaardig en hij mijdt onze levenswijze alsof die besmet is. Hij geeft hoog op van de bestemming van rechtvaardige mensen en beroemt zich erop dat God zijn vader is.

17 Laten we zien of hij gelijk heeft en afwachten wat er bij zijn dood gebeurt. 18 Als de rechtvaardige echt een zoon van God is, zal die hem toch te hulp komen en hem uit de greep van zijn vijanden redden? 19 Laten we hem aan geweld en marteling onderwerpen om zijn oprechtheid te leren kennen, laten we zijn uithoudingsvermogen op de proef stellen. 20 We zullen hem veroordelen tot een vernederende dood, want hij beweert toch dat hij gered zal worden?

21 Aldus de gedachtegang van de goddelozen. Maar ze vergissen zich, verblind als ze zijn door hun slechtheid. 22 Ze zijn niet bekend met Gods geheimen: ze verwachten niet dat vroomheid beloond wordt en geloven niet dat wie onberispelijk leeft, gelauwerd wordt.
(Wijsheid van Salomo 2:10-22)  

Het is verbazingwekkend hoe pijnlijk nauwkeurig onze tijd geschetst wordt in de Wijsheid van Salomo. Het levensmotto van onze tijd wordt precies beschreven. Het leven is kort. We zijn bij toeval ontstaan en straks gaan we allemaal toch dood. Laten we dus vooral genieten.

Nu is er op zich niets tegen genieten van het leven. Feest vieren, rust nemen, het zijn de prachtige momenten in het leven. Maar het gaat verkeerd als je er je leven op inricht. Als plezier hebben het doel wordt van je leven. Dan is het nooit genoeg, dan wil je steeds meer.

Er ontstaat een gulzigheid bij je, die je anderen doet vergeten. Je ziet ze niet meer staan, je wordt onverschillig voor hen. Of erger: je ziet ze als jouw concurrenten. Mensen die jou afnemen wat jij wilt hebben. En hoe kom je dan nog aan je plezier. Door het van hen af te nemen. Door met kracht en macht de anderen weg te duwen. En je ontdekt dat jij met je macht de wereld regeert. Het is jouw sterkte die er voor zorgt dat je aan je trekken komt.

Jezus belichaamt een andere manier van leven. Daarom roept hij agressie op. Zijn kruisiging is niet alleen een complot van Romeinen en hogepriesters die zich in het nauw gedreven voelen. Bij zijn kruisiging ontlaadt zich ook een woede van mensen op hem, die zich door hem aangevallen voelen. Zelfs als Jezus zijn mond houdt, voelen de mensen zich aangeklaagd, omdat er ergens een stemmetje in hun geweten is die zegt dat hij gelijk heeft.  Ze kijken met plezier toe hoe hij geslagen en gemarteld wordt en ze schelden hem uit. Ze proberen hem zo belachelijk mogelijk te maken.

Anderen heeft hij gered, roepen de oversten van het joodse volk. Maar kijk eens...zichzelf redden kan hij niet. Dat is toch het eerste wat een mens moet kunnen.  Als je niet eens voor jezelf kan opkomen... Wat ben je dan een zielig figuurtje.

Publieke spot, zoals hier bij Jezus, heeft altijd een publiek doel. Er wordt een sfeer gecreëerd waarin bepaalde mensen bij voorbaat al stom of lachwekkend zijn. Het christelijke geloof wordt bespot, door cabaretiers, door columnisten. Dat is makkelijk, dan hoef je niet te luisteren en dan hoef je ook geen vragen meer aan jezelf te stellen. Dan breng je dat stemmetje in je tot zwijgen dat zegt: misschien zit er toch wel wat in. Het christelijke geloof wordt zo buiten de discussie geplaatst.

Ons geloof is ook vatbaar voor spot. Van iemand met macht zeg je: die laat niet met zich spotten. Je kijkt wel uit, want als je dat doet, krijg je zelf de volle laag. Maar in ons geloof staan nu juist een aantal zaken centraal die weerloos zijn. Een mens die gevangen genomen wordt en gebonden wordt staat centraal. In zijn weerloosheid laat hij zien dat de dingen die hij belangrijk vindt en die God belangrijk vindt, niet met macht en geweld te verdedigen zijn.

Probeer het goede te doen, laat liefde belangrijk zijn, streef naar verzoening, het zijn allemaal kwetsbare projecten. Ze mislukken makkelijk, ze zijn kwetsbaar, je kan er cynisch over doen. Nog kwetsbaarder zijn de zaken waar je je op beroept, op een hemel en op een onzichtbare God. De vuist van de Romeinse staatsmacht is zichtbaar. De macht van rellen, van doodsbedreigingen en vergeldingsacties zijn voelbaar. Maar de macht van liefde is meestal niet direct zichtbaar, ze werkt via een omweg, en vaak pas op de lange duur. Pas op de lange termijn merk je dat niet steeds je eigen zin doordrijven, niet opscheppen en delen van je rijkdom veel meer oplevert voor jou en voor een gemeenschap dan de snelle verpletterende indruk van de geslaagde vent die laat zien wat hij heeft en doet wat hij wil. ‘We zien er niets van, waar is dan uw God’, zo wordt er al in het Oude Testament gespot.

Jezus vraagt ons om zo in het leven te staan. Met deze kwetsbaarheid en met barmhartigheid om wat je verkeerd ziet gaan. Het gezin van je vriendin waar het huwelijk uit elkaar knalt, je had het allang zien aankomen, maar nu de scherven op straat liggen, ben je bij haar en heb je samen met haar verdriet over wat verloren is gegaan. Jezus laat Gods barmhartigheid zien. Het is deze barmhartigheid waarmee hij aan het kruis ook zijn moordenaars niet vervloekt, maar voor hen bidt om vergeving: vader, vergeef het hun. Jezus vraagt ons om zo in het leven te staan.

Dat is ook een vorm van macht. Jezus wil iets. Hij wil een plaats in jouw leven. Jezus rijdt Jeruzalem binnen, toegejuichd door de mensen. Maar hij is er niet op gericht voor zichzelf macht te vergaren. Het teken daarvan is het ezeltje, dat onaanzienlijke beest. Jezus daagt uit, laat toe dat zijn leerlingen hem zelfs koning noemen. Maar hij komt niet als een koning of een regeringsleider. Hij komt als de man van God. Als de mens die wijst op God, die ons leven klaar wil maken voor God.

Dit afzien van alle macht legt de wereld aan zijn voeten. Niet met macht heeft Christus onze wereld en ons hart veroverd, maar met het opgeven van alle macht. Niet door met agressie en kracht ons tegemoet te treden, maar door al onze agressie op zich te nemen verovert hij de harten van de mensen in deze wereld. Dat is wat steeds opnieuw fascineert. Christus gaat niet expansief naar buiten, maar opent zich voor alle agressie en zonde. Door zover te gaan opent hij een nieuwe mogelijkheid in ons hart: zo kan je ook een mens zijn. Dat wist je nog niet. Dit wist nog niemand, maar zo kan je ook in het leven staan, met deze liefde voor je medemens, met dit afzien van macht. Dat heeft zo’n macht: daardoor gaan zelfs de poorten van het dodenrijk open.

Het is machtiger dan welk wapen dan ook. De macht van een wapen kan gehoorzaamheid oproepen. En als een wapen weg is doet iedereen weer wat hij van plan was. Maar de macht van het evangelie verandert een mens. Het maakt een mens van binnenuit anders. Het maakt het hart van een mens tot een woonplaats voor Gods geest. Zo gaat sinds de man op het ezeltje een beweging door de wereld.  Machtiger dan welke macht ook. Want het leeft in de harten van mensen.

Gebed

Breng ons bij u, God,
bron van ons bestaan,
bodem van ons leven.

Breng ons bij uw zoon,
bij zijn bidden in de hof.
Breng ons bij zijn moeder
en bij haar tranen.
Breng ons bij de mens die zijn leven
inzette voor ons.
Breng ons bij uw mensen
die lijden in deze wereld,
omdat hun recht onthouden wordt.

Breng ons bij ons geloof,
dat zo vaak verborgen is.
Breng ons bij alles wat leeft in ons
aan geloof, aan blijdschap, aan liefde en vreugde.

Maak ons open
voor uw leven,
voor uw diepe ontferming,
voor uw liefde.
Keer ons naar u.

Voor hen die sterven gaan bidden wij,
voor ieder die alleen is nu de dood dichtbij komt.

Heer ontferm u, sta ons bij.
Amen.