‘Het leven brak door aard’ en steen’ zo gaat het lied over Pasen. Jezus was in een rotsgraf gelegd en een grote steen lag voor zijn graf. Maar op Pasen is die steen doorbroken. Christus is opgestaan. ‘Het leven brak door aard’ en steen. Prachtig triomfantelijk lied over Gods overwinning.

Het heeft in deze dienst geklonken, maar bij de voorbereiding aarzelden we of we dat lied wel zouden gebruiken. Het leven dat door stenen omhoog kroop, associeerden we met de oorlog in Oekraïne. De kapotgeschoten huizen, de flatgebouwen die door raketten half of helemaal in puin waren gelegd. En de mensen die daaronder gevangen zitten, bedolven onder de stenen en het beton.

Ik sprak ooit iemand die bij het bombardement op Rotterdam als klein kind bedolven was geraakt onder het puin en ternauwernood gered. Hij vertelde dat hij zijn hele leven het gewicht van die stenen op zijn borst had gevoeld. Hij had zich nooit meer vrij gevoeld en pas een intensieve behandeling bij professor Bastiaans, meer dan veertig jaar na het bombardement in de 40-45-kliniek had hem verlichting en bevrijding gegeven. Zo lang en zo hard tekent oorlog mensen.

Pasen is geen goedkope boodschap. Het is een boodschap die klinkt in het graf. Het is een boodschap die klinkt in de schuilkelder, onder het puin. Christus is opgestaan. Het is een boodschap die pas tevoorschijn komt na verraad, marteling en sterven. Het is een boodschap die ook geen gemakkelijke overwinning belooft. De engel zegt niet: nu is alles goed. In het graf, helemaal op de bodem, daar zegt de engel: ‘de Heer is opgestaan’.

En wat dat betekent? Mijn Paasverhaal gaat vandaag over mascara. U weet, de kerken uit Haarlemmermeer helpen bij de opvang van de meer dan 1100 vluchtelingen uit Oekraïne die in Haarlemmermeer zijn ondergebracht. Bij twee van de hotels, waarin vluchtelingen zijn ondergebracht, zitten elke ochtend en elke middag vrijwilligers uit de kerken. Ze proberen om vragen van vluchtelingen te beantwoorden – over de dokter, of over een formulier – en soms te luisteren naar verhalen. Ook proberen we om kleine spulletjes te leveren. Soms gaat dat om praktische zaken zoals luiers of incontinentiemateriaal, soms ook om hele kleine dingen die veel verschil kunnen maken. Zo vroegen een aantal vrouwen om mascara. Ze hadden met zijn negenen een potje gehad – en nu was dat potje op. En ze wilden zo graag een nieuw potje. Die vrouwen probeerden om in de moeilijke omstandigheden waarin ze verkeerden – je hebt alles achter je gelaten, misschien is je huis kapot, je weet het niet, je hebt zorgen om je man of om je familie – en dan probeer je toch iets van je schoonheid te bewaren. Zorg voor je zelf. Je laat je zelf niet reduceren tot een zak botten en vlees, die ergens opgeborgen moet worden, maar je zorgt voor jezelf. Je wil er mooi uitzien en daarmee bewaar je iets van je eigen menselijke waardigheid, maar ook van de menselijke waardigheid in het algemeen. Mooi zijn, verzorgd zijn, tegen alle ellende in.

Als de vrouwen op Paasmorgen het rotsgraf in lopen doen ze een verbijsterende ontdekking: het lichaam van Jezus is er niet. En dan ontstaat er een impasse. Want wat betekent dit. Wat kan er gebeurd zijn? Afgelopen maandag hadden we hier in De Lichtkring een Paasspel van een toneelgroep waar onze diaken ook aan meedeed. Het was een rechtbankzitting waarin het draaide om de vraag: het graf is leeg, wat is er gebeurd? Is Jezus opgestaan, of is zijn lichaam gestolen, heeft misschien de tuinman het gedaan? We hoorden allerlei getuigenissen en op het einde mochten we voor onszelf beslissen wie we zouden geloven of wat we zouden geloven. Eigenlijk werden we aan het einde van het toneelstuk voor een geloofsvraag gesteld: geloof je dat Christus is opgewekt?

Om ‘ja’ te zeggen op die vraag – ja, Christus is opgestaan - is onmiskenbaar geloof nodig. Het is geen natuurkundige zekerheid – en dat is het al niet in het Paasevangelie. Ook in het Paasevangelie kan er van alles aan de hand zijn. Het lichaam van Jezus kan gestolen zijn, de tuinman kan het gedaan hebben. Doorslaggevend is een boodschap. Een boodschap uit de hemel. Twee gestalten, twee mannen in stralende, hemelse gewaden verschijnen aan hen. En zij vertellen aan de vrouwen dat Christus is opgewekt. Pasen is dat je met eigen ogen een leeg graf ziet en een hemelse boodschap: dat Christus is opgestaan.

Maar hoe kan je dat geloven? De leerlingen van Jezus geloven het niet als de vrouwen bij hen komen. ‘Kletspraat’ noemen ze het verhaal van de vrouwen. Het is een typische seksistische reactie van mannen op vrouwen, om iets wat ze inbrengen en wat nieuw en anders is, kletspraat te noemen. Maar Petrus gaat toch even kijken. Nee, geen engelen te zien, zie je wel, kletspraat. Maar hé, maar wel de linnen doeken, losgemaakt van het lichaam. Een grafrover zou die losmaken. Merkwaardig, wat zou dat kunnen betekenen, het zou toch niet…

En dan in het verhaal zwenkt de camera naar een hele andere scene. Niet meer naar de vrouwen die dicht bij Jezus stonden en naar de elf meest nabije leerlingen van Jezus, maar naar twee mensen die op een veel grotere afstand van Jezus staan. Het is niet meer de inner circle, het zijn meer gewone volgelingen, meer mensen zoals wij. Mensen die wel vaag iets hebben gehoord van een leeg graf en opstanding, maar vooral verdriet hebben. Moedeloos zijn, teleurgesteld zijn, hoe alles verlopen is ‘we leefden in de hoop dat hij het was die Israël zou bevrijden. Maar hij is ter dood veroordeeld en gekruisigd. En nu is het al de derde dag, vertellen ze aan de man die naast hen is komen lopen.

En dan begint de man die naast hen loopt te spreken: maar is wat er gebeurd is, nu niet precies waar de profeten en de Schriften het steeds over gehad hebben, dat degene die Israël zou gaan bevrijden, veel zou moeten lijden. Is dat niet de boodschap van God, dat zijn overwinning klinkt vanuit het graf en vanuit de schuilkelder, en dat niet als een spectaculair decor, maar omdat hij daar zelf geweest is. Hij zelf lag onder het puin van de dood. Hij was daar met de mensen in Oekraïne en met zoveel mensen die lijden in deze wereld. Hij was er toen je zo in de put zat en niets merkte van God of van welk goed verhaal dan ook. Daar vertelt hij zijn boodschap van de overwinning van de hemel, van recht, van gerechtigheid, betrokkenheid.

De drie mannen gaan aan tafel. En dan, als Jezus het brood breekt en ronddeelt herkennen ze hem. Ze zijn zelf niet bij het graf geweest, ze hebben geen engel gezien, meer dan een verhaal, dat ze nauwelijks geloven, hebben ze niet gehoord – maar nu, nu ze het brood zien dat gedeeld wordt, herkennen ze Jezus. Delen zoals Jezus het deed, toen hij leefde. Gebroken worden, zoals Jezus gebroken werd toen hij stierf. Aanwezig zijn in hun midden, zoals Jezus, de opgestane dat is onder ons. En de boodschap van Pasen dringt tot hen door.

Die boodschap is een enorme boodschap. Het is een boodschap van hoop. Het is een boodschap van een revolutie, van een omkeer. Het is de boodschap: liefde is sterker dan de dood, barmhartigheid draagt vrucht, kwaad kan uiteindelijk niets, hoop is terecht. Jezus, de mens van liefde, barmhartigheid en eindeloze hoop, Jezus die gedood is, hij leeft en hij leeft voor altijd.

Het Paasevangelie is niet zomaar een verhaal van optimisme. Het is hoop in de moeiten van ons leven. Het is de boodschap uit de hemel die klinkt in het graf van ons leven. Het is de belofte dat Christus is opgestaan is en met ons is, alle dagen van ons leven. Amen.

Lukas 24:1-35 Pasen 2022 Hoofddorp